Asset Publisher Asset Publisher

Las na wzgórzach

Las na wzgórzach...(fot. Z. Pajewski)

Wzgórza Bukowe to długie na 15 km i szerokie na 10 km pasmo najwyższych na północno – zachodnim skraju Pomorza wzniesień morenowych. Doskonale widoczne z odległości wielu kilometrów, stanowią zdecydowaną dominantę w krajobrazie obszarów graniczących od południa ze Szczecinem. W ścisłym związku ze skomplikowaną budową  geologiczną podłoża pozostaje bogactwo rzeźby terenu, wyjątkowe na całym Pomorzu Zachodnim. Wody topniejącego lodowca wyrzeźbiły sieć głębokich dolin i jarów. W obniżeniach terenu znajdują się liczne jeziora i  torfowiska. Pozostałością tej epoki są głazy narzutowe, z których ogromna większość została zużyta w XIX do budowy brukowych dróg. Tworzą one do dziś istotny element tutejszego krajobrazu. Liczne, płynące głębokimi dolinami strumienie, zasilane są głównie przez wody opadowe i niekiedy źródliska. Na terenie Wzgórz Bukowych występuje bardzo ciekawe zjawisko zanikania potoków, związane z łuskowym układem warstw geologicznych. Na obszarach o podłożu trudno przepuszczalnym występują wypełnione wodą lub torfem, w większości bezodpływowe zagłębienia. Największe spośród tutejszych 13 polodowcowych jezior to Jezioro Binowskie (52,4 ha) i Jezioro Glinna (75,6 ha). Na północno - zachodnim skraju Puszczy znajduje się niezwykle malownicze Jezioro Szmaragdowe (2,6 ha), które powstało w miejscu zalanej kopalni wapieni kredowych.

Jezioro Binowo fot. Z. Pajewski

Obszar Wzgórz Bukowych jest na 2/3 powierzchni porośnięty lasami tworzącymi dzisiejszą Puszczę Bukową. Urozmaicona rzeźba terenu i łagodny klimat sprawiły, że wykształciły się tu liczne zbiorowiska roślinne (zaroślowe, leśne, wodne, mokradłowe, łąkowe, murawowe, okrajowe i inne). Wyróżniono tu 19 leśnych i nieleśnych siedlisk przyrodniczych programu Natura 2000 (w tym m.in. żyzne i kwaśne buczyny, łęgi olszowe i olszowo-jesionowe, grądy subatlantyckie, kwaśne dąbrowy i in.). W leśnym krajobrazie dominuje żyzna buczyna niżowa, we wschodniej części Puszczy Bukowej przechodząca w mozaikę z kwaśną buczyną. Ciekawostkę stanowi buczyna źródliskowa ze szczyrem trwałym, występująca na granicach z wilgotniejszymi siedliskami łęgów lub olsów. Kształtuje się ona w warunkach obecności węglanu wapnia w poziomach powierzchniowych. Doliny potoków zajmują łęgi jesionowe i jesionowo-olszowe, a w bezodpływowych zagłębieniach terenu występują olsy i łozowiska. Zachodnia część Puszczy Bukowej i jej północne obrzeża – częściowo z powodu słabszych gleb, a częściowo w wyniku dawnych zasad gospodarki leśnej pokryte są drzewostanami sosnowymi. Są one od trzydziestu lat konsekwentnie przebudowywane na zgodne z siedliskiem lasy liściaste i mieszane. Flora Puszczy Bukowej obejmuje przede wszystkim gatunki związane z lasami liściastymi. W runie dominuje roślinność charakterystyczna dla buczyn (gajowiec żółty, konwalijka dwulistna, szczawik zajęczy, kostrzewa leśna, przytulia wonna, prosownica rozpierzchła i in.). Wyjątkowo rozpowszechnione są tu gatunki, które w skali regionalnej i krajowej należą do rzadko spotykanych (kostrzewa leśna, perłówka jednokwiatowa). Wczesną wiosną dominują tu  liczne geofity (byliny z pąkami odnawiającymi ukrytymi pod ziemią) – ziarnopłon wiosenny, cebulica dwulistna, zawilec gajowy i in. Nie brak tu gatunków podlegających ochronie prawnej (lilia złotogłów, pajęcznica liliowata, jarząb brekinia, buławnik wielkokwiatowy, buławnik czerwony, kokorycz drobna, kruszczyk siny i in.). Puszcza Bukowa jest również siedliskiem występowania ciekawych gatunków zwierząt, mających szczególne znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej (zalotka większa, trzepla zielona, kumak nizinny, traszka grzebieniasta, mopek, nocek duży i in.).